Yüzyılların Gerçeği ve Mirası V. Cilt – 19. Yüzyıl : İlerlemeler ve Çelişmeler

Yüzyılların Gerçeği ve Mirası V. Cilt

1815’te Avrupa’da Eski Rejim ile 1789 Fransız Devrimi’nin ideolojisi arasındaki uyuşmazlık sona ermiş olmasa da, yeni bir yüzyılın, 19. yüzyılın çizgileri yavaş yavaş belirmektedir. Tarımda çalışma biçimleri, teknik üretim ve ulaşım gitgide değişir. Gerçi yaşanan daha çok 18. yüzyıldaki buluşların sonuçlarıdır. Ne var ki yeni buluş, buhar da Batı’da hizmete girer.

Kent burjuvazisi iktidara gelir. Sınai ve liberal ekonominin yararlarını fark etmiştir; bunlara dayanarak kentsel çerçevede zenginliklerin yaratılmasını ve dağıtımını yönlendirir. Yüzü önce

geriye, sonra da ileriye dönük romantizm patlar. Burjuvazinin karşısında palazlanan yeni bir sınıf, proletarya ve onun ideolojisi sosyalizm, bir başka önemli yeniliktir.

1850’den başlayarak, Batı’nın güçleri hızla gelişir; doğa ve insan bilimlerinde de görülen budur. Amerika’daki Birleşik Devletler yerli yerine otururken, Avrupalılar Afrika’nın büyük bölümüne, Asya’da geniş alanlara ve Okyanusya’nın da tümüne boyun eğdirirler.

Emperyalizm dönemidir bu!

GİRİŞ

19. YÜZYIL ÜSTÜNE

1815-1914: Bu iki tarih arasındaki zaman parçasına 19. yüzyıl diyoruz. Diyoruz ama, sonra Marc Bloch’un sözleri geliyor aklımıza: Büyük tarihçi, “zamana dayalı sınıflandırmalarımızın ortaya çıkardığı karışıklıklar”a bakıp, “sahte etiketler” diye adlandırıyordu onları. Ancak şu da var: Tarihçi Herodotos’un dediği gibi, tarihçi “olmuş olanı anlatmak”la yetinecekse, zorunlu olarak çıkış noktaları arayacak ve çerçeveler seçecek. Artık hanedanları, siyasal ya da askeri üstünlük dönemlerini göz önünde tutmak istemiyorsa, İlkçağ, Ortaçağ, Yeni Zamanlar, Çağdaş devir diyeceği büyük dönemleri düşünecektir en azından…