Liderlik Yeni Yaklaşımlar

ÖNSÖZ

Liderler organizasyonların amaçlarını gerçekleştirmek için yöne-tim fonksiyonlarından başta planlama olmak üzere yöneltme, koor-dinasyon gibi fonksiyonları en iyi şekilde gerçekleştirerek izleyicile-rinin kendisinden beklentilerini yerine getirirler. Dolayısıyla liderlik fonksiyonunu da başarılı bir şekilde gerçekleştirmiş olurlar.

Yönetim literatürü incelendiğinde üzerinde en çok çalışılan kav-ramlardan biri lider ve liderliktir. İnsanlık tarihine bakıldığında da tarihi olumlu ya da olumsuz etkileyen, toplumların kaderlerini belir-leyenlerin, liderler olduğu bir gerçektir. Liderlerin yönlendirme ve etkileme kabiliyetleri yaşam süreleri ile ilgili olmayıp liderlerin yaşamları sonlandıktan sonra da devam etmiştir. Örneğin Hz. Mu-hammed hem bir peygamber hem de bir toplum lideri olarak hala miyarlarca insanın hayatını etkilemekte ve yön vermektedir. Aynı şekilde Mustafa Kemal Atatürk’ün kurucu lider olarak ortaya koydu-ğu ilkeler ve kurduğu sistem yani cumhuriyet devam etmektedir.

Yönetim gurusu Peter Drucker “Geçmişin lideri, nasıl anlatacağını bilen bir kişiydi. geleceğin lideri ise, nasıl soru soracağını bilen kişi olacaktır” demiştir. Geleceğin liderleri hızlı değişen koşullara ayak uy-duracak, uyum sağlayacak, hatta değişimi yönlendirmek gibi beceri-lere, öngörülere sahip olacak kişiler arasından çıkacaktır. Teknoloji-deki hızlı değişimde zaten bunu zorunlu hale getirmektedir.

Liderin günümüz iş hayatına adapte olmak ve izleyicilerini adap-te edebilmek için çabaları hala devam etmekte, izleyicilerin beklentileri değiştikçe liderden beklenen özellikler, beceriler ve yetenekler de değişim göstermektedir. Liderliğin incelendiği bu kitap üç bö-lümden oluşmaktadır. Birinci bölümde lider, liderlik ve liderlikle ilgili kavramlar açıklanmaya çalışılmış, ikinci bölümde klasik liderlik yakla-şımlarına yer verilmiş ve son bölümde ise günümüz çalışanlarının, izleyicilerinin, girişimcilerinin, yöneticilerinin değişen beklentilerine cevap veren modern liderlik yaklaşımları incelenmiştir.

Liderlik hem yönetim ve organizasyon literatüründe hem de ör-gütsel davranış literatüründe karşılaşılan bir kavram olarak güncelli-ğini sürdürmektedir. Liderliğe yeni eklenen kavramlarla birlikte li-derlik kavramlarının klasik yönetim anlayıştan modern yönetim an-layışına kadar olan süreci incelenmiştir. Liderlikle ilgili literatürde en çok bilinen yaklaşımlar ele alınmakla beraber kitapta incelenmeyen yaklaşımların olduğunu belirtmek gerekir. Bu kitabın; araştırmacıla-ra, öğrencilere, yöneticilere, çalışanlara ışık tutacağı değerlendiril-mektedir. Okuyuculardan gelen eleştiriler, kitapta bulunması muh-temel hata ve eksikliklerin düzeltilmesine imkan sağlayacaktır.

Bu kitabın hazırlanmasında çalışmamıza destek veren ve özverili bir şekilde yanımızda olan ailelerimize, eşlerimize ve çocuklarımıza şükranlarımızı sunarız…

Dr. Burcu ÜZÜM Dr.                                Seher UÇKUN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .............................................................................................................................. 3
TABLO LİSTESİ ................................................................................................................ 7
ŞEKİL LİSTESİ ................................................................................................................... 8
GİRİŞ ................................................................................................................................... 9

BÖLÜM 1:
LİDER, LİDERLİK İLE İLGİLİ KAVRAMLAR ............................................................. 11
LİDER VE LİDERLİK TANIMLARI .............................................................................. 12
Liderlik Süreci ...................................................................................................... 15
Yönetici ve Liderlik ............................................................................................. 16
Liderlik ve Güç ..................................................................................................... 18
Liderlik Teorileri .................................................................................................. 20

BÖLÜM 2:
KLASİK LİDERLİK YAKLAŞIMLARI........................................................................... 23

ÖZELLİKLER YAKLAŞIMI ........................................................................................... 24

DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM ....................................................................................... 27

Iowa Üniversitesi Liderlik Araştırmaları ...................................................... 27

Ohio State Üniversitesi Liderlik Araştırması .............................................. 29

Michigan Üniversitesi Liderlik Araştırmaları ............................................. 30

Harvard Üniversitesi Liderlik Araştırması ................................................... 32

Blake ve Mounton’un Yönetim Tarzı Matriksi .......................................... 32

McGregor’un X ve Y Teorisi ............................................................................. 34

Likert’in Sistem 1- Sistem 4 Modeli .............................................................. 36

Yukl’un Liderlik Davranış Modelleri ............................................................. 38

DURUMSALLIK YAKLAŞIMI ..................................................................................... 40

Tannenbaum ve Schmidt’in Liderlik Doğrusu Modeli .......................... 40

Fiedler’in Liderlik Modeli ................................................................................. 41

Reddin’in Üç Boyutlu Liderlik Davranış Modeli ....................................... 43

Yol-Amaç Teorisi ................................................................................................. 46

Vroom-Yetton Modeli ....................................................................................... 47

Hersey ve Blanchard’ın Yaşam Dönemi Yaklaşımı .................................. 49

BÖLÜM 3:

MODERN LİDERLİK YAKLAŞIMLARI .................................................................... 53

DÖNÜŞTÜRÜCÜ LİDERLİK (TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP) ............ 54

ETKİLEŞİMCİ LİDERLİK (TRANSACTIONAL LEADERSHIP) ............................. 57

KARİZMATİK LİDERLİK (CHARISMATIC LEADERSHIP) .................................... 60

VİZYONER LİDERLİK (VISIONARY LEADERSHIP)............................................... 64

DEMOKRATİK LİDERLİK (DEMOKRATIC LEADERSHIP) ..................................... 67

KENDİ KENDİNE LİDERLİK (SELF LEADERSHIP)................................................. 68

DAĞITIMCI LİDERLİK (DISTRIBUTED LEADERSHIP) ......................................... 72

HİZMETKAR LİDERLİK (SERVANT LEADERSHIP) ............................................... 74

STRATEJİK LİDERLİK (STRATEGIC LEADERSHIP) ............................................... 78

E-LİDERLİK (E-LEADERSHIP) .................................................................................... 83

OTANTİK LİDERLİK (AUTHENTIC LEADERSHIP) ................................................ 85

ALÇAKGÖNÜLLÜ/MÜTEVAZİ LİDERLİK (HUMBLE LEADERSHIP) ve 5. DÜZEY LİDERLİK (LEVEL 5 LEADERSHIP)....................................................... 89

KUANTUM LİDERLİK (QUANTUM LEADERSHIP) .............................................. 93

RUHSAL LİDERLİK (SPIRITUAL LEADERSHIP) .................................................... 95

ETİK LİDERLİK (ETHICAL LEADERSHIP) ................................................................ 99

GİRİŞİMCİ LİDERLİK (ENTREPRENEURIAL LEADERSHIP) .............................. 103

ESTETİK LİDERLİK (AESTHETIC LEADERSHIP) .................................................. 105

YIKICI LİDERLİK (DESTRUCTIVE LEADERSHIP)................................................. 107

KAYNAKÇA ................................................................................................................. 114

ÖZGEÇMİŞ .................................................................................................................. 128