Devlet Teorisi

Devlet, gündelik hayatımızın her yönünü kuşatan bir varlık. Kişinin doğumundan ölümüne kadar her faaliyeti; evliliği, çocuk yetiştirmesi, çalışması, emekli olması, eğlenmesi, fikir veya kanaatler üretmesi ve daha pek çok eylemi devlet tarafından düzenlenir. Günümüzde, doğrudan ya da dolaylı olarak devleti ilgilendirmeyen hiç bir insani etkinlik alanı kalmamış gibidir. Bu nedenle, pek çok bilim dalı, devleti, devletin organlarını veya devletin bazı fonksiyonlarını inceler. Bütün bu kapsayıcılığına rağmen, insanlık tarihinin çok büyük bir kısmında devlet yoktu: İnsanlar her zaman toplu halde yaşamış olsa da, tarihin yalnızca küçük bir kesitini devlet çatısı altında geçirmişlerdir. Devlet teorisinin ilk konusu, devletin ne zaman, nerede, nasıl ve niçin ortaya çıktığının incelenmesidir. Ardından devlet gücünün niteliği; bu gücün kaynağı, meşruiyeti ve sınırları tarihsel süreçte geçirdiği değişimi yansıtacak biçimde ele alınmalıdır. Devletin bu şekilde bütünsel olarak kavranması, sosyoloji, antropoloji, siyaset bilimi, kamu hukuku ve hukuk felsefesi gibi disiplinlerin devlet hakkında sağladığı verilerin değerlendirilmesi ve senteziyle mümkündür. Devlet Teorisi, üniversitelerin bazı bölümlerinde aynı adla, hukuk fakültelerinde ise Genel Kamu Hukuku adıyla verilen bir ders konusudur.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

Giriş Bölümü
TEMEL KAVRAMLAR

Birinci Bölüm
DEVLETİN KÖKENİ
I- DEVLET ÖNCESİ TOPLUMLAR
A- İlkel Toplumda Siyasal İktidarın Niteliği
B- İlkel Toplumda Eşitliğin Korunması
II- İLKEL TOPLUMDAN DEVLETLİ TOPLUMA GEÇİŞ
A- Devletin Ortaya Çıkışı: Dış Etkenler
B- Devletin Ortaya Çıkışı: İç Etkenler
C- Devletin Kuruluşuna Yol Açan Etkenlerin Değerlendirilmesi
D- Eski Türklerde Devletleşme Süreci

İkinci Bölüm
KENT DEVLETİ
I- ŞEFLİKLERDEN KENT DEVLETİNE GEÇİŞ
II- İLK KENT DEVLETLERİ
III- İLK İMPARATORLUK
IV- ESKİ YUNAN UYGARLIĞINDA KENT DEVLETLERİ
V- YUNAN KENT DEVLETLERİ VE DOĞRUDAN DEMOKRASİ
A- İlk Demokratik Reformlar
B- Atina Demokrasisinin Kurumları
VI- ATİNA DEMOKRASİSİNİN GERÇEKLEŞTİĞİ KOŞULLAR
A- Küçük Ölçekli Bir Devlet
B- Yüz Yüze Toplum
C- Türdeş Sosyal Yapı
VII- ATİNA DEMOKRASİSİNDE KİŞİSEL ÖZGÜRLÜKLER
A- İfade Özgürlüğü
B- İnanç Özgürlüğü
C- Diğer Özgürlükler
D- Özgürlüklerin Güvencesi
VIII- ATİNA'DA YURTTAŞLIK STATÜSÜ VE YURTTAŞLIK BİLİNCİ
A- Sitenin Bağımsızlığı
B- Siyasal Yaşama Aktif Katılım
C- Atina'da Kölelik
D- Amatör Siyaset
IX- ATİNA'DA MUHALİF SİYASAL DÜŞÜNCE
A- Radikal Muhalefet: Platon
B- Ilımlı Muhalefet: Aristoteles
X- YUNAN KENT DEVLETLERİNİN ÇÖKÜŞÜ
XI- ROMA: KRALLIK, CUMHURİYET, İMPARATORLUK
XII- İMPARATORLUK DÜZENİ
A- İmparatorluk ve Devlet
B- Bir İmparatorluk Ne Zaman Devlete Dönüşür?
C- Mısır İmparatorluğu
D- Roma İmparatorluğu
E- Göçebe İmparatorluklar

Üçüncü Bölüm
FEODAL DEVLET
I- FEODAL TOPLUM
II- FEODAL İKTİDAR
III- OSMANLI FEODALİZMİ
A- Dirlik / Tımar Sistemi
B- Kul Sistemi
C- Örfi Hukuk Sistemi
IV- TEOKRATİK İKTİDAR ANLAYIŞI
A- Tanrı Devleti: Aziz Agustinius
B- Tanrısal Yasaların Üstünlüğü: Aquinolu Thomas
C- Türk-İslam Tarihinde İktidarın Kutsallaştırılması
V- LAİK İKTİDAR ANLAYIŞI
A- İnsan Yapımı Yasaların Üstünlüğü: Padovalı Marsilius
B- İktidarın Kökenine İlişkin İlk Bilimsel Teori: İbni Haldun

Dördüncü Bölüm
ULUS DEVLET
I- EGEMEN İKTİDARIN DOĞUŞU
A- Laik İktidar: Nicola Machiavelli
B- Egemen İktidar: Jean Bodin
C- Yeni Bir Meşruiyet Anlayışı: Thomas Hobbes
II- EGEMEN İKTİDARIN SINIRLANMASI
A- Doğal Haklar Teorisi: John Locke
B- Kuvvetler Ayrılığı İlkesi: Charles Louis Montesquieu
III- EGEMEN İKTİDARIN DEMOKRATİKLEŞMESİ
A- Halk Egemenliği: Jean-Jacques Rousseau
B- Çoğunluğun Despotizmi Tehlikesi ve Rousseau
C- Toplum Sözleşmesi'nin Ulus Devlete Uygulanabilirliği
IV- EGEMEN İKTİDARIN BÖLÜNMESİ: FEDERAL DEVLET
A- Federal Devlet ve Egemenliğin Bölünmezliği İlkesi
B- Klasik Egemenlik Anlayışının Aşılması
C- Federal Devlet ve Çağdaş Egemenlik Anlayışı
D- ABD'nin Kuruluşunda Egemenlik Tartışması
E- Egemenlik Atomunun Bölünmesi
F- Bölgeli Devlet
G- Bölgeli Devlet ve Federal Devletin Karşılaştırılması
H- Federal Devlet ve Konfederasyonun Karşılaştırılması
V- EGEMEN İKTİDAR VE HUKUK DEVLETİ İLKESİ
A- Hukuk Devleti / Hukukun Üstünlüğü İlkesinin Tarihsel Gelişimi
B- Hukuk Devleti İlkesinin Şekli ve Maddi Kriterleri
C- Türkiye'de Hukuk Devleti İlkesinin Gelişimi
D- Anayasa Mahkemesi'nin Hukuk Devleti Anlayışı

Beşinci Bölüm
MODERN SİYASAL İDEOLOJİLER
I- LİBERALİZM VE SOSYAL DEVLET ANLAYIŞI
A- Liberalizmde Birey, Toplum ve Devlet İlişkileri
B- Sosyal Devlette Birey, Toplum ve Devlet İlişkileri
II- MARKSİZM
A- Marksizmin Felsefi Temeli: Diyalektik Materyalizm
B- Marksizmin İnsan, Toplum ve Devlet Anlayışı
C- Marksizmin Öngörüleri
D- Marksizmin Uygulaması: SSCB Deneyimi
III- FAŞİZM
A- Faşizmin İtalya'da Doğuşu
B- Faşizmde Birey, Toplum ve Devlet İlişkileri
C- Faşist Hareketin Değerlendirilmesi
IV- NASYONAL SOSYALİZM
A- Nasyonal Sosyalizmin Almanya'da Doğuşu
B- Irk Devletinin Kuruluşu
C- Nasyonal Sosyalist İktidarın Özellikleri
D- Totaliter Diktatörlük
V- ANARŞİZM
A- Anarşizm ve Bireyin Önemi
B- Anarşizmin Özgürlük ve Eşitlik Anlayışı
C- Anarşizm ve Şiddet
D- Anarşist Toplumda Kuralların Kaynağı ve Niteliği
E- Anarşizm ve Demokrasi

Altıncı Bölüm
DEMOKRASİ TEORİSİ
I- MODERN ÇAĞ'DA DEMOKRASİNİN YENİDEN DOĞUŞU
II- MODERN DEMOKRASİYİ BİÇİMLENDİREN ETKENLER
III- DEMOKRASİ NASIL HAKLILAŞTIRILABİLİR?
A- Tarihsel Deneyim
B- Demokrasinin Ahlaki Temeli
C- Demokrasinin Rasyonel Temeli
IV- DEMOKRASİ MODELLERİ
V- DEMOKRATİK ELİTİZM VE KATILIMCI DEMOKRASİ
VI- ÇOĞUNLUK DEMOKRASİSİ VE KONSENSÜS DEMOKRASİSİ
A- Yeni Bir Toplum ve Yeni Bir Siyaset Anlayışı
B- Demokrasinin Çoğunluk ve Konsensüs Modelleri
C- Demokrasi Modelleri ve Sosyal Yapı
VII- TÜRKİYE'NİN DEMOKRASİ SERÜVENİ
A- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
B- Türk Devrimi ve Demokratikleşme
C- Tek Parti Rejiminin Niteliği
D- Çok Partili Dönem
E- 1961 Anayasası ve Çoğulcu Demokrasi Anlayışı
VIII- KONSENSÜS DEMOKRASİSİ VE TÜRKİYE

Yedinci Bölüm
İNSAN HAKLARI TEORİSİ
I- TEMEL KAVRAMLAR VE TARİHSEL GELİŞİM
A- İnsanın Değeri ve İnsan Onuru
B- Modern Çağ'da İnsan Hakları Öğretisinin Doğuşu
II- İNSAN HAKLARININ KAYNAĞI
III- HAK KUŞAKLARI VE BÜTÜNSELLİK İLKESİ
IV- KÜLTÜREL RÖLATİVİZM VE EVRENSELLİK İLKESİ
A- İnsan Haklarının Tarihsel Özgüllüğü ve Evrensellik
B- Geleneksel Hint Kültürü ve İnsan Hakları
C- İslam Kültürü ve İnsan Hakları
D- Evrensellik Kültürel Rölativizm Gerilimi Üzerine Bir Değerlendirme
V- BİRİNCİ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
VI- İKİNCİ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
A- İkinci Kuşak Haklara Yönelik Liberal Eleştiri
B- Sosyal Hakların Güçlendirilmesi
VII- ÜÇÜNCÜ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
VIII- DÖRDÜNCÜ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
A- Biyo-teknoloji ve İnsan Doğası
B- Bilişim Teknolojisi ve İnsan Onuru
C- Yeni Tehditlerin Ortaya Çıkardığı Yeni Hak Talepleri
IX- İNSAN HAKLARI VE ULUSLARARASI POLİTİKA

Sekizinci Bölüm
SİYASAL ÖZGÜRLÜKLER VE DEMOKRASİ
I- İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
A- AİHS ve Türk Hukukunda İfade Özgürlüğü
B- Irkçı Düşünce Açıklamaları
C- Dini ve Ahlaki Konulara İlişkin İfade Özgürlüğü
D- Nefret İfadesi ve TCK 216
E- Siyasal Eleşiri Özgürlüğü
F- Ayrılıkçı Görüşler
G- Vicdani Ret ve İfade Özgürlüğü
II- SİYASAL ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
A- Siyasal Partilerin İşlevi
B- AİHS ve Siyasal Parti Özgürlüğü
C- AİHM İçtihatları Çerçevesinde Türk Hukukunun Değerlendirilmesi
D- Mücadeleci Demokrasi / Mücadeleci Devlet
III- TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ ÖZGÜRLÜĞÜ
A- Demokrasi ve Toplantı Özgürlüğü
B- Bildirim Verilmeden Yapılan Toplantılar
C- Ertelenmiş veya Yasaklanmış Toplantılar
D- Toplantı Mekanı, Zamanı ve Süresi ile İlgili Yasaklar
E- Toplantılara Müdahale Edilmesi
F- Toplantı Özgürlüğü Üzerine Bir Tespit ve Değerlendirme

KAYNAKLAR