BALKANLAR'DA OSMANLI MİRASI VE MİLLİYETÇİLİK

“2012 senesi, Balkan Savaşı’nın yüzüncü yıldönümüdür. Bu tarih, Osmanlı Devleti’nin uğradığı en büyük hezimetlerden biri olduğu gibi Balkanlar'dan çekilişinin ve dağılmasının da son habercisidir. Nitekim 1912 Balkan Savaşı’ndan iki yıl sonra Osmanlı, Dünya Savaşı’na katılmış ve Almanya’nın bir diğer müttefiki olan Bulgaristan’ın, 1918’in sonbaharında savaştan çekilmesi üzerine müttefiklere (İngiltere, Fransa, vs.) teslim olmuştur. Dikkatle göz önünde tutulacak nokta, Birinci Dünya Savaşı’nı tetikleyen olayın yani Avusturya Veliahtı’nın Saraybosna’da katledilmesi hadisesinin Balkanlarda olmuş ve Osmanlı’nın sonunun yine orada Bulgaristan’ın teslimiyle gerçekleşmiş olmasıdır. Osmanlı’nın gerçek anlamda bir devlet haline gelmesi, güçlenmesi ve büyümesinin, 1360-1444’te Balkanların, 1453’te de İstanbul’un fethi ile gerçekleştiği düşünülürse, Balkanlar'ın Osmanlı ve Türk tarihindeki önemi kendiliğinden ortaya çıkar.”
Kemal H. Karpat

Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik, Balkanlar’daki hâkimiyeti yaklaşık 500 yıl süren Osmanlı İmparatorluğu’nun ardından, bu topraklarda ortaya çıkan siyasal, toplumsal ve ekonomik yapıların tarihidir. Kemal H. Karpat, Balkan tarihinin, Osmanlı tarihinden ayrı düşünülemeyeceğini önemle vurgulayıp; Balkan Savaşları’ndan sonra yapılan her türlü siyasi, hukuki ve kurumsal yeniden yapılanmada Osmanlı’nın etkilerini analitik bir bakış açısıyla inceleyerek muhteşem bir eser ortaya koymuştur.

Bu eser bütün gözlerin, hâlâ her şehrinde, her sokağında, her türküsünde, her yemeğinde Osmanlı kültüründen, Osmanlı sanatından, Osmanlı mimarisinden birçok nüve barındıran Balkanlar’a çevrilmesine sebep olacaktır...

Kemal Karpat doğduğu, belli bir yaşa kadar büyüdüğü, bazı dillerine vâkıf olduğu Balkanlar'ı inceliyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun geç yüzyıllarından 20. yüzyılın sonlarında Bulgaristan’da yaşananlara kadar muhtelif gelişmeleri ele alıyor.

"Tarihsel milliyetçilik, genellikle yanlış varsayımlar üzerine kurulur ve mitlerle beslenir; fakat siyasal devletin kurulmasında temel bir rol oynama ve insanlık tarihinin gidişini belirleyici bir biçimde etkileme kapasitesine sahip olağanüstü güçlü bir öğretidir. Bu savın doğruluğu Balkanlar’dan başka hiçbir yerde daha açık biçimde kanıtlanamaz."

Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli sosyal bilimcilerden olan Kemal Karpat tarih, sosyoloji, siyaset bilimi, nüfus araştırmaları, edebiyat araştırmaları gibi sahalarda eser vermiş, yapıtları Cambridge, Oxford, Princeton, Brill kalitesindeki yayınevlerince basılmış dünya çapında bir değerimizdir. Kitapları, makaleleri farklı ülkelerde, değişik dillerde yayınlanmıştır. Kemal H. Karpat bu kitabında Geç Osmanlı döneminde Balkanlar’da yükselen milliyetçiliği, Cumhuriyet Dönemi’nde Balkanlar’da kalan Müslüman – Türk azınlıklarla olan ilişkileri ve Doğu Bloku’nun çöküşü sonrası bu coğrafyada yaşanılan bazı kritik gelişmeler gibi geniş bir alanda, Balkanlar'ın genel tarih anlatısını okurlarıyla buluşturuyor.